48 yıldır iki kıtayı birbirine bağlayan Boğaz'ın gerdanlığı: 15 Temmuz Şehitler Köprüsü

TÜRKİYE

"İstanbul Boğazı'nın gerdanlığı" olarak adlandırılan ve 30 Ekim 1973'te hizmete açılan 15 Temmuz Şehitler Köprüsü, 48 yıldır Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlıyor.

YÜZLERCE YILLIK FİKİR: İKİ KITA ARASINDA KÖPRÜ

Tarihi, siyasi, ticari ve kültürel değerini yüzyıllardır koruyan İstanbul'un iki yakasını bir araya getirme fikri milattan önceye kadar uzanıyor. Söz konusu coğrafyada hüküm süren medeniyetlerin en büyük hayallerinden biri, iki kıtanın bir araya getirilmesiydi.

 

1950'LERDE DEMOKRAT PARTİ DENEDİ

Özellikle 16. yüzyıldan sonra iki kıtanın birleştirilmesine ilişkin çok sayıda fikir ve proje ortaya atılmış ancak Boğaziçi Köprüsü'ne kadar gerçekleşmemişti. 1950'lerde Demokrat Parti hükümetinin isteğiyle Boğaz köprüsü konusunun incelenmesi için İstanbul Belediyesi, Karayolları Genel Müdürlüğü ve İTÜ ilgililerinden oluşan bir komite kuruldu. Komitenin, konunun uzman bir firmaya incelettirilmesi önerisiyle Karayolları Genel Müdürlüğü, ABD'li bir firmadan teklif istemiş ancak mali ve yönetsel zorluklar nedeniyle proje uygulanamamıştı.

 

İNÖNÜ "YIKILIR" DEDİ, ECEVİT "ZENGİNLER GEÇECEK" DEDİ

Rahmetli Başbakan Adnan Menderes, Boğaz'a köprü yapmak isteyince, İsmet İnönü 'yıkılır' diyerek karşı çıkmıştı.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) 1968 yılında 1. Boğaz Köprüsü'nün yapılmaması için dava açmış, "Boğaz Köprüsü, Türkiye ve İstanbul'un başına gelen en büyük felakettir" açıklaması yapmıştı.

Diğer taraftan dönemin CHP Eski Genel Başkanı Bülent Ecevit'in de köprüyü istemediği tarihçiler tarafından sıkça dile getirildi. Ecevit'in mitinglerde dahi "Köprüden zenginler geçecek. Hiç gereği yokken İstanbul'a asma köprü yapıyorlar. Bu köprüden mutlu azınlık, zenginler geçecektir" sözleri dönemin gazete manşetlerinde sıkça yer aldı.

 

"BOĞAZIN GÜZELLİĞİNİ BOZAR" DEDİLER

CHP'li Bayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya da, "Boğazın güzelliğini bozar" ifadelerini kullandı. CHP'li Eski Maliye Bakanı Prof. Dr. Besim Üstünel ise, "Köprü akıl ve hesap işi değildir" iddiasında bulundu. Öte yandan bazı kesimler ise "Boğaz Köprüsü yerine Zap Suyu'na köprü yapalım" diyerek açık açık yatırımın önüne set oldu.

 

İSTANBUL TRAFİĞİ ARTINCA ADIM ATILDI

İstanbul'un 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra hızlı bir kentleşme sürecine girmesi, yerleşim yerlerinin büyümesi, göç dalgaları ve trafiğin artmasıyla Boğaz'da köprülerin yapılması için ilk adımlar atıldı.

YAPIMINI İNGİLİZ VE ALMAN FİRMALARI ÜSTLENDİ

İki kıtanın birbirine bağlanması için yapılacak köprü için hazırlanan proje kabul edildi. Yapımını İngiliz ve Alman firmalarının üstlendiği Boğaziçi Köprüsü'nün inşasına, Şubat 1970'de Beylerbeyi ayak sahasında yapılan törenle başlandı.

 

1560 METRE UZUNLUĞUNDA

Toplam uzunluğu 1.560 metre, kuleler arası uzunluğu 1.074 metre olan 6 şeritli köprünün inşası sırasında 63 bin metreküp kazı yapılırken, 71 bin metreküp beton, 4 bin ton betonarme çeliği, 17 bin ton yapı çeliği ve 6 bin ton kablo çeliği kullanıldı.

3 YIL 8 AYDA BİTTİ, FARİ KORUTÜRK AÇTI

Yaklaşık 3 yıl 8 ayda tamamlanan Boğaziçi Köprüsü, 23 milyon 213 bin 666 dolara (dönemin rakamlarıyla 191 milyon 785 bin 265 liraya) mal oldu.

İki yakayı birbirine bağlayan ilk köprü olan ve yapımı öncesinde büyük tartışmalar yaşanan Boğaziçi Köprüsü, tamamlanmasının ardından Cumhuriyetin 50. yıl dönümü olan 29 Ekim'den bir gün sonra, 30 Ekim 1973'te dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından açıldı.

 

15 TEMMUZ ŞEHİTLERİ ANISINA ADI DEĞİŞTİRİLDİ

Boğaziçi Köprüsü'nün resmi adı, 26 Temmuz 2016'dan itibaren, 15 Temmuz'daki hain darbe girişimi sırasında burada hayatını kaybedenlerin anısına 15 Temmuz Şehitler Köprüsü olarak değiştirildi.

15 YIL İKİ YAKAYI TEK BAŞINA BİRLEŞTİRDİ

İlk yılında günde ortalama 24 bin araca hizmet veren köprü, 15 yıl boyunca İstanbul'un iki yakası arasında kara ulaşımını sağlayan tek bağlantı yolu olma görevini sürdürdü. Köprü bu görevi, 1988'den itibaren Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, 26 Ağustos 2016'dan itibaren de Yavuz Sultan Selim Köprüsü ile paylaşmaya başladı.

 

İSTANBUL TRAFİĞİNİ HAFİFLETİYOR

Bugüne kadar yüz milyonlarca aracın geçişini sağlayan köprü, İstanbul ulaşımının çok önemli bir halkası olma özelliği taşıyor ve megakentin trafik yükünü azaltma konusunda büyük rol oynuyor.

MARATONUN DA BİR PARÇASI OLDU

15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nü de kapsayan güzergahta 1979'dan itibaren maraton da düzenleniyor. Her geçen yıl daha çok ilgi çeken maraton, uluslararası alanda da oldukça ses getiriyor.