Arakanlı Müslümanların dedeleri Türkiye’yi hiç yalnız bırakmamıştı

  ERHAN AFYONCU

Osmanlı İmparatorluğu bizim zayıf zannettiğimiz dönemlerde bile dünyanın en önemli devletlerinden biriydi ve dünyadaki bütün Müslümanların şemsiyesi konumundaydı. Afrika'dan Asya'ya bütün Müslümanların gözü kulağı hilafetin merkezinde, yani İstanbul'daydı. Asya Müslümanları özellikle de Hindistan Müslümanları, hilafetin merkezi olduğu için Osmanlı İmparatorluğu'nu yakından takip ediyorlardı. Madagaskar'dan Myanmar'a kadar her taraftaki Müslümanlar halifeyle ilişki kurmuşlardı. 1870'te Birmanya'daki (Myanmar) Ava sultanının sadrazamı Osmanlı yönetimiyle ilişki kurmak için mektup göndermişti.

HİCAZ DEMİRYOLU'NA PARA AKTI
II. Abdülhamid döneminde Osmanlı'nın Asya'daki faaliyetleri neticesinde padişah Hindistan, Çin ve Myanmar Müslümanları arasında popüler olmuştu. 1897'de Türk-Yunan Savaşı çıkınca Asya'daki Müslümanlar hemen yardım toplayarak Türkiye'ye gönderdiler. Savaş kısa bir süre sonra Osmanlı zaferiyle sona erdi.
Osmanlı İmparatorluğu'nda 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren birçok demiryolu yapılmıştı, ancak çoğu Avrupalı sermaye çevreleri tarafından inşa edilmişti. Kutsal hac yolculuğunu kolaylaştıracak, Hicaz demiryolu dünyanın dört bir tarafındaki Müslümanların yardımlarıyla inşa edildi. Başta Hindistan, Mısır, Rusya ve Fas'tan olmak üzere Endonezya'dan, Singapur'dan, Güney Afrika'dan, Tunus, Cezayir, İngiltere ve Amerika'dan bağışlar yapıldı. Hicaz demiryoluna yardım edenler arasında Myanmarlı Müslümanlar da vardı. Osmanlı yönetimi Myanmar'dan yardım gönderenlere Hicaz demiryolu madalyaları göndererek teşekkür etti.

Myanmarlıların yardımlarıyla ilgili bir belge.

BALKAN SAVAŞI'NDA YARDIM
II. Abdülhamid tahttan indirildikten sonra hükümdar olan Sultan Mehmed Reşad, dünyanın her tarafındaki Müslümanlardan olduğu gibi Myanmar'daki Müslümanlar tarafından da telgraf gönderilerek tahta çıkışı kutlandı.
1911'de İtalyanların Libya'yı işgalleri üzerine dünyanın dört bir tarafındaki Müslümanlardan yardım gönderildi ve İtalya değişik ülkelerde protesto edildi. 1912'de Balkan Savaşları sırasında Hindistan, Çin, Singapur ve Myanmar'daki Müslümanlardan maddi yardımlar gönderildiği gibi, sağlık ekipleri de teşkil edilerek Türkiye'ye gönderilmişti.
O dönemde Myanmar'ın adı Birmanya (Burma) idi. Birmanya'daki Müslümanlar yardımlar toplayarak, konsolosluk, Osmanlı Bankası ve Avrupa bankaları aracılığıyla Türkiye'ye gönderdiler. Örneğin, İbrahim Ali Molla ve Abdurrahman efendiler topladıkları 800 İngiliz lirasını Rangoon'daki fahri Osmanlı şehbenderliğine teslim etmişlerdi. Yine savaş yardımı olarak Birmanya Hilâl-i Ahmer, yani Birmanya Kızılayı üyelerinden İbrahim Ali Molla ve Abdurrahman ve Cemal efendiler topladıkları 3000 İngiliz lirasını göndermişlerdi. Rangoon'un yanı sıra Birmanya'nın önemli şehirlerinden Mandalay'daki Müslümanlar da para toplayarak Osmanlı İmparatorluğu'na gönderdiler. Moulmein şehrindeki Müslümanlar da yardıma katıldılar. Birmanyalı Müslümanlar fakir ve ülkede azınlıkta olduklarına bakmadan ellerinde ne varsa Türkiye'ye göndermişlerdi.

Myanmar diliyle Osmanlı yönetimine gönderilmiş bir mektup.

MYANMAR MÜSLÜMANLARI
Myanmar'ın yaklaşık yüzde 5'i Müslüman'dır. Müslümanların yüzde 68'i Hintli, yüzde 30'u ise Myanmarlı'dır. Müslümanların yüzde 41'i Arakan bölgesindedir. Kalanlar ise sahil veya merkezi yerlerdedir. XI. yüzyıldan itibaren Arap, İranlı ve Hintli Müslüman tüccarların gelişiyle birlikte bölgede İslamiyet'in izleri görülmeye başlanmıştır. İngiliz sömürge döneminde de Hindistan'dan Hintli Müslümanlar gelmiştir.
Arakan bölgesinde yaşayan Müslümanlar, Rohingyalılardır. Bengal, Urdu ve Burma dillerinin karışımı bir dil konuşurlar. 15-16. yüzyıllardaki Bengal Sultanlığı zamanından itibaren günümüze kadar gelirler.
Arakan'daki Müslümanlar II. Dünya Savaşı'nın ardından hiç rahat yüzü görmedi. 1989 ve 1991'deki operasyonlardan sonra 250 bin Arakanlı Müslüman Bangladeş'e sığındı. Son yıllarda ülkedeki Müslümanlara karşı katliamlar devam ediyor.

19. yüzyılda Shwedagon Pagoda Tapınağı.

İNGİLİZ İŞGALİ
Tarihte Birmanya ve Burma isimleriyle anılan Myanmar, Hindiçini Yarımadası'nda yer alan bir devlettir. Bölgede 1044'te tahta geçen Anawrahta tarafından bütün Birmanya'yı birleştiren bir krallık kuruldu. Ancak Moğol hanı Kubilay zamanında ülke işgal edildi.
Moğol işgalinden sonra Birmanya'daki halklar arasında birçok savaş çıktı. Çin'le ve Siyam'la savaştılar ama asıl tehlike Avrupa'dan gelecekti. Hindistan'ı işgal eden İngilizler, Birmanlar'ın Arakan bölgesini ele geçirmesi üzerine Birmanya'yla karşı karşıya geldiler. 1824-1826 arasında I. İngiltere- Birmanya Savaşı, 1852'de II. İngiltere- Birmanya Savaşı çıktı. Birmanlar İngiltere karşısında hep gerilediler. Ancak İngilizlerin duracağı yoktu. Çin'le kara yoluyla ticaret yapmak isteyen İngilizler, 1885'te tekrar Birmanya'ya saldırdılar. Bir hafta süren savaşın sonunda Birmanya Hindistan'ın bir eyaleti oldu. Ancak bu durumu kabullenmeyen Birmanyalılar direnişe geçti. İngilizler katliam ve zulümle isyanı 1890'da bastırabildiler. Birmanya, ancak 1948'de bağımsız olabildi.


İngilizler 1885'te Myanmar'da.

BURMA BİRMANYA MYANMAR
Myanmar, 1989'a kadar Birmanya veya Burma isimleriyle tanınıyordu. İngilizce konuşulan ülkelerde genellikle Burma diye bilinir. Ülke, 26 Mayıs 1989'dan sonra Myanmar ismini aldı. Askeri yönetimin Birmanya (Burma) ismini değiştirmesinin sebebi, sömürge döneminde kullanılıyor olmasıydı. Myanmar ise 12. yüzyıldan gelen mahalli bir isimdi.
Asya'nın güneydoğusundaki Hindiçini'nde bulunan devletlerin en büyüğü olan Myanmar'da 100'den fazla dil ve lehçe konuşulur. Myanmarlılar 50'den fazla etnik gruptan oluşur. Ülkedeki en büyük topluluk yaklaşık yüzde 70 ile Birmanlar'dır. Myanmar'ın yaklaşık yüzde 90'ı da Budist'tir.

Balkan Savaşları sırasında salgın hastalıktan ölen Türkler toplu mezarlara gömülüyor.