İtalya'da başkanlık sistemine geçiş tartışılıyor

1946'dan bu yana cumhuriyetle yönetilen İtalya, son 77 yılda 68 hükümet gördü.

Siyasi istikrarsızlık içindeki ülkede hükümetin attığı son adımla sistem tartışmaları yeniden gündem oldu.

25 Eylül 2022'deki seçimleri kazanarak 68. hükümeti kuran sağ ittifakın lideri Giorgia Meloni, seçim programında da yer verdiği üzere 'başkanlık sistemine yönelik anayasa reformu' önerilerini muhalefet partilerine açtı.

Meloni, sağ koalisyon hükümeti olarak bir süredir üzerinde çalıştıkları reform önerilerini muhalefet liderleriyle parlamentonun alt kanadı Temsilciler Meclisi'nde görüşmeye başladı.

"Benzeri olmayan bir istikrarsızlık sorunumuz var"

Görüşmelerin ardından düzenlediği basın toplantısında, bu reform önerisiyle 2 temel hedefleri olduğunu belirten Giorgia Meloni, "Bunlar hükümetlerin ve yasama organlarının istikrarıyla sandıklarda vatandaşların kullandığı oylara saygı göstermek. Bu amaçlar üzerinde bir yakınlaşma olup olmadığını ve birçok sistem arasından hangisinin uygun olduğunu anlamak için muhalefetle görüşmelere başladık" ifadesini kullandı.

"Diğer büyük Batı demokrasilerinde benzeri olmayan bir istikrarsızlık sorunumuz var" diyen Meloni, temel hedeflerinin reform yapmak olduğunu dile getirdi.

Giorgia Meloni, muhalefete reformları önden hazırlanmış bir paket sunmadıklarını aktardı.

Samimi tartışmalarla dolu verimli bir gün geçirdiklerine işaret eden Meloni, görüşmelerine bölge yönetimleri, belediye başkanlarıyla devam edeceklerini bildirdi.

Muhalefet reform önerilerine sıcak bakmıyor

Ana muhalefetteki Demokratik Parti (PD) lideri Elly Schlein, Başbakan Giorgia Meloni ile akşam saatlerinde yaptığı görüşme sonrasında Meloni ile samimi şekilde görüştüklerini söyledi.

Schlein, anayasa reformu konusunda kendi önerilerini ortaya koyduklarını belirterek, "Eğer amaç kurumların etkinliğinin iyileştirilmesiyse biz bunu konuşmaktan çekinmeyiz. Önerileri önyargısız olarak inceleyeceğiz. Temsil ve istikrarı iyileştirmeye yönelik neler var bakacağız. Cumhurbaşkanı rolünün tek bir erkeğin ya da tek bir kadının tek başına kumanda ettiği bir modele indirgemekten yana değiliz" diye konuştu.

Giorgia Meloni'nin ilk görüştüğü liderlerden olan muhalefetteki büyük partilerden 5 Yıldız Hareketi'nin (M5S) lideri Giuseppe Conte, görüşmenin ardından basına yaptığı açıklamada İtalyan Anayasası'nda cumhurbaşkanının ya da başbakanın doğrudan halk tarafından seçilmesine yönelik düzenlemelere gidilmesine karşı olduğunu söyledi.

Muhalefetteki Üçüncü Kutup oluşumunun liderlerinden Carlo Calenda da ülkede reform ihtiyacı olduğunu paylaştıklarını ancak anayasanın ve ulusal birliğin güvencesi olan cumhurbaşkanına dokunulmaması gerektiğini ifade ederek işbirliğine açık olduklarını vurguladı.

Muhalefetteki daha küçük partilerden Yeşil İttifak ve Sol (AVS) Parti Milletvekili Nicola Fratoianni, Meloni ile görüşmelerinin ardından, "Ülkemizin sorunlarına bir yanıt olarak anayasamızı değiştirmekte ısrar eden önerilere açık şekilde muhalif olduğumuzu ilettik" açıklamasında bulundu.

Üç farklı sistem görüşülüyor

Basına yansıyan bilgilere göre Giorgia Meloni'nin muhalefet liderleriyle görüşmelerinde üç farklı sistem ele alınıyor.

Söz konusu 3 önerinin başbakanın olmadığı doğrudan halk tarafından seçilen icracı cumhurbaşkanı, yarı başkanlık sistemi ya da doğrudan halk tarafından seçilen güçlü başbakanlık modeli olduğu belirtiliyor.

Anayasa değişikliği çalışmalarına öncülük eden Reform Bakanı Maria Elisabetta Casellati, Corriere della Sera gazetesine verdiği demeçte, "İtalya'yı daha güvenilir ve dünya ekonomisinde daha rekabetçi kılmak için istikrar lazım" ifadeleriyle anayasa değişikliğini savundu.

2016'daki girişim kabul edilmemişti

İtalya'da sistem değişikliğine dair en son girişim 2016'da olmuş, o dönemin başbakanı Matteo Renzi, çift meclisli yasama sisteminde senatonun yasama yetkilerini ciddi ölçüde törpüleyerek yasama sürecini hızlandırmayı amaçlayan anayasa reformunu gündeme getirmişti.

Yapılan halk oylamasında bu reforma yüzde 59,1'lik oranla 'hayır' oyu çıkmış ve anayasa değişikliği kabul edilmemişti.