Azerbaycan halkının Milli Lideri, bağımsız Azerbaycan devletinin kurucusu, seçkin siyaset ve devlet adamı Haydar Aliyev'in doğumunun 100. yılı 10 Mayıs 2023'te tamamlandı.
1969 yılında Azerbaycan'ın başına getirilen Ulu Önder Haydar Aliyev'in cesur ekonomi politikası sayesinde, genel olarak cumhuriyetin kalkınması için kapsamlı ve uzun vadeli yüksek dönüşün temeli atıldı. 1970-1985 yıllarında uygulanan karmaşık önemli örgütsel ve ekonomik tedbirler sonucunda Cumhuriyet tarihinde ilk kez geniş gelişme fırsatları belirlenmiş ve zamanına göre çok büyük bir üretim potansiyeli yaratılmıştır. O dönemde ülke ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri olarak kabul edilen sanayinin gelişiminde çok önemli değişiklikler dikkat çekti. Sanayinin gelişmesinde kaydedilen ilerlemenin ne kadar büyük olduğunu değerlendirmek için 1985 yılında sanayinin tüm alanlarında mevcut üretim hacminin 1970 yılına göre 2,9 kat arttığını göstermek yeterlidir.
Modern zamanlarda, Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonra, tarihi sorunları çözmek gerekli hale geldi. Güçlü devlet nitelikleri oluşturmak, sosyo-ekonomik kalkınmanın istikrarını ve dinamizmini sağlamak, ulusal kaynakların ulusal refah için kullanılmasını organize etmek, nüfusun sosyal refahını iyileştirmek ve ekonomik kalkınma modelini piyasa ekonomisi ilkelerine uyarlamak, tutarlı ve ülkeyi ekonomik olarak gelişmiş ülkelerden biri haline getirmek için etkili tedbirler Büyük lider, büyük şahsiyet ve deha olan Haydar Aliyev'in bu tür tarihi görevlerin gerçekleştirilmesindeki hizmetleri yadsınamaz.
1993 yılının ortalarında Haydar Aliyev ikinci kez iktidara geldikten sonra ülkede biriken karmaşık sorunları birbiri ardına ve karmaşık bir şekilde çözmeye başladı. Her şeyden önce halkın hükümete olan güvenini tazeledi, halkı çaresizlikten çıkardı. Başta enflasyon olmak üzere kaotik ekonomik süreçleri dizginledi, mali ve kredi sistemini ve makroekonomik istikrarı sağladı. Devletin idari yapısı güçlendirildi, üst kurumların ve kurumsal devlet organlarının örgütlenme süreçleri hızlandırıldı. Ekonomik reformlar için hazırlıklar yapılmış ve ekonominin her alanında istikrarı sağlayacak tedbirler alınmaya başlanmıştır.
Haydar Aliyev, bir devlet olarak ülkedeki zor şartlara ve birçok soruna rağmen, bağımsız Azerbaycan'ın en ciddi sorunu olan ulusal kaynakların ve zenginliklerin halkın refahı ve ulusal çıkarların korunması için kullanılmasına yönelik bir strateji geliştirmeyi başardı. Asrın Anlaşmasının taslağı 20 Eylül 1994'te Bakü'deki Gülistan Sarayı'nda imzalandı. Bu etkinliğe İngiltere, ABD, Türkiye, Rusya Federasyonu ve diğer ülkelerden üst düzey yetkililer katıldı. Tarihi imza töreninde Haydar Aliyev şunları söyledi: Böyle bir adım atarak Azerbaycan'ın dünyaya ve dünya ekonomisine açık bir ülke olduğunu gösteriyoruz. Bu anlaşmayı imzalayarak, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin egemenlik haklarının tesis edildiğini, Azerbaycan'ın tam bağımsız bir devlet olduğunu ve halkımızın kendi kaynaklarına sahip olduğunu bir kez daha dünyaya gösteriyoruz.
Yüzyılın Anlaşması'nın imzalanmasıyla Azerbaycan'ın ekonomik kalkınmasında yeni bir aşama başladı. Yurt içinde piyasa ekonomisi mekanizmaları ve altyapı oluşturma süreçleri hızlandırılmıştır. Bu Anlaşmanın imzalanması Azerbaycan ekonomisinin gelişmesine güçlü bir ivme kazandırdı, ülkeye yeni teknolojiler, yenilikler, ilerici yönetim yöntemleri gelmeye başladı. Piyasa ekonomisi mekanizmalarının yoğun bir şekilde uygulanması nedeniyle, ülke ekonomisinin modern işleyiş mekanizmaları oluşturulmuş, girişimciliğin ve ticaretin gelişmesi için elverişli bir ortam yaratılmıştır. Azerbaycan'da ekonomik reformların ana aşamasını etkin bir şekilde organize etmek mümkün hale geldi ve petrol endüstrisi bu süreçlerde lokomotif işlevini gereği gibi yerine getirdi.
Ulusal ekonominin madencilik endüstrisine ek olarak, diğer ekonomik sektörlerin - petrol dışı sektörlerin gelişme süreçlerinin temeli atıldı. Ülke ekonomisinin çeşitli sektörlerinin modernizasyon süreçleri petrol gelirleri pahasına gerçekleştirildi. Yurt içinde büyük çaplı peyzaj çalışmaları ve tedbirlerin uygulanmasına hız verildi. Rekabetçi bir altyapı ağının oluşturulması sağlandı. Ülke nüfusunun sosyo-ekonomik sorunlarının çözümü yönünde önemli adımlar atıldı. Özellikle ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin sosyal koşullarının iyileştirilmesi ve istihdamlarının sağlanması amacıyla büyük ölçekli projeler hayata geçirilmiştir.
Haydar Aliyev'in dehası, dirayeti ve öngörüsüyle mükemmel bir şekilde hazırlanan sürekli ve sistemli Petrol Stratejisi temelinde, petrol üretimi, doğal gaz üretimi, petrol ihracatı ve doğalgazı dünya pazarlarına ihracatı yönünde büyük projelerin yanı sıra hayata geçirilmesi mümkün olmuştur. Bölgedeki en büyük petrol ve doğal gaz taşıma projeleri Azerbaycan'ın inisiyatifi ve aktif mali desteği ile hayata geçirilmiştir.
Haydar Aliyev'in tarihi hizmetlerinden biri de Karabağ'ın sosyo-ekonomik kalkınmasının sağlanması ve özellikle Şuşa şehrinin Karabağ'ın merkezi olarak rolü ile ilgilidir. Son 100 yılda Ermeni işgalciler, yabancı hamilerinin yardım ve aktif desteğiyle zaman zaman Karabağ topraklarını işgal ettiler. Eski SSRİ'nin düşüşünden sonra Karabağ tamamen işgal edildi. İkinci kez iktidara geldikten sonra Azerbaycan'da devletçilik vasıflarını pekiştiren, milli ordunun inşasının temellerini atan, Karabağ hakikatlerinin tüm dünyaya aktarılmasında tarihi eserler veren Ulu Önder Haydar Aliyev'dir. Haydar Aliyev'in temellerini attığı bu milli strateji, Başkomutan İlham Aliyev tarafından daha da geliştirilerek 27 Eylül 2020'de başlayan ve 44 gün süren Büyük Karabağ Zaferi'nde topraklarımız işgalden kurtarıldı.
Haydar Aliyev'in tarihi hizmetlerinden biri de Türk dünyası coğrafyasının birleştirilmesi yönünde yaptığı çalışmalardır. Ulu Önder, Türkiye ile ilişkilerin stratejik düzeye getirilmesi konusunda geniş çaplı bir faaliyet yürütmüştür. Türkiye'nin devlet başkanları ve yetkilileri ile kardeşlik ilişkileri kurdu ve bunu gelenek haline getirdi. Azerbaycan'ın bölgesel, enerji ve diğer tüm projelerini Türkiye ile gerçekleştirmesinden başka alternatifi olmadığını tüm dünyaya ilan etti ve bu konuda tarihi adımlar attı. Haydar Aliyev'in Türkçe konuşulan her ülkede büyük saygı ve sempati duyması tesadüf değildir.
Haydar Aliyev'in dehası ve siyaseti ölümsüzdür, ebedidir. Bugün bile Büyük Önder'in dehası Azerbaycan halkının ilerleme yoluna ışık tutmakta ve Azerbaycan ekonomisinin güçlenmesine hizmet etmektedir. Ülkenin Cumhurbaşkanı İlham Aliyev haklı olarak bugün Haydar Aliyev'in politikasının Azerbaycan'da yaşadığını ve yaşayacağını belirtiyor.
ŞAFA ALİYEV,
Sumgayıt Devlet Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof., İktisadi Bilimler Doktoru,
UNEC Karabağ Ekonomik Araştırma Merkezi Başkanı.
E-posta: [email protected]
Tel./whatsapp: +994502137506
Yorum Yazın