Son günlerde iki kardeş millet olan Özbekistan ve Karakalpakistan arasında çatışmalar yaşanmaktadır… Geçmişten günümüze kadar hep birlikte yaşamış bu iki millet nasıl olurda silaha birden sarıldı ve sonucunda onca ölüm, onca yaralı meydana geldi… Bu iki kardeş/ kardeşlerimiz hakkında kısa bir bilgi verdikten sonra sıcak gündemi değerlendirelim. Eskiden Turan, Ortaçağ’larda Türkistan, Mâverâünnehir, günümüzde Özbekistan denilen topraklar zengin bir tarihî geçmişe sahiptir.Batıda ve kuzeyde Kazakistan, güneyde Afganistan, güneybatıda Türkmenistan, doğuda Kırgızistan ve güneydoğuda Tacikistan ile komşudur; sınırları içerisinde Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti yer alır. Karakalpak adı, bu kavmin ırkî özelliklerini belirleyen bir tabir olmayıp onların giyiniş tarzlarıyla ilgili bir isimdir. Karakalpaklar VI. yüzyılda Oğuz, Kıpçak ve Peçenek gibi Türk boylarının karışması sonucu ortaya çıkmış bir topluluktur. Selçuklular’ın önderliğinde Oğuzlar İran üzerinden Anadolu ve Ortadoğu’ya yayılırken Karakalpaklar’ın bir kısmının bunlara katıldığı, ancak çoğunluğun Aral gölü civarında kaldığı bilinmektedir. 1917 Bolşevik İhtilâli’nin ardından Amuderya’nın sağ yakasında oturan Karakalpaklar 1918’de ilân edilen Özerk Türkistan Cumhuriyeti’ne dahil edildiler. Sol yakasında oturanlar 1920 yılına kadar Hîve Hanlığı’na bağlı kaldılar. Karakalpak toprakları 1920’de Ruslar’ın hâkimiyeti altına girdi. 1924’te Sovyetler Birliği’ne dahil edildikten sonra millî sınırların belirlenmesi neticesinde 11 Mayıs 1925’te Rusya Federasyonu’nda teşkil edilen Kazakistan Özerk Cumhuriyeti için Ceyhun’un her iki kenarında Karakalpak özerk vilâyeti oluşturuldu. 20 Mart 1932’de Karakalpak özerk vilâyeti Kazakistan’dan ayrılarak Rusya federasyonuna bağlı Karakalpak Özerk Cumhuriyeti’ne dönüştürüldü. Karakalpak toprakları 1936’da Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne devredildi. O zamandan günümüze kadar bu cumhuriyetin içinde özerk konumunu muhafaza etmektedir. 1989’dan itibaren Karakalpak milliyetçileri, Özbek hükümetine Özerk Karakalpak Cumhuriyeti kurmak istediklerini bildirdiler. 1990’da Karakalpak yönetimi özerk cumhuriyet ilân etti. Özbekistan, 31 Ağustos 1991 tarihinde bağımsızlığını kazandıktan sonra Özbek milliyetçileri Karakalpaklar’ın başlattığı hareketi bastırmaya çalışmakla beraber halen Karakalpaklar muhtar vaziyetlerini sürdürmektedirler. Özbekistan, Orta Asya Türk cumhuriyetleri arasındaki en kalabalık ülkedir. İnsanların büyük bir bölümünün kırsal kesimde yaşadığı Özbekistan’da tarım en önemli geçim kaynağı ve ekonominin temelidir. Toprakların yaklaşık % 10’undan elde edilen ürünlerin başlıcaları pamuk, buğday, pirinç, çeşitli sebze ve meyvedir. Yağışların azlığı sebebiyle tarım büyük ölçüde sulamaya bağlıdır. Özbekistan dünyanın önde gelen pamuk üreticilerinden biridir. Özbekistan yer altı zenginlikleri bakımından şanslı bir ülkedir ve tabii kaynaklarının en önemlileri doğalgaz, altın, petrol, uranyum ve kömürdür. (https://islamansiklopedisi.org.tr/)Aynı kandan ve candan olan halkın Özbekistan anayasasında Karakalpakistan özerk cumhuriyetinin statüsüyle ilgili maddelerin değiştirileceğine ilişkin bazı tekliflerin gündeme gelmesinin ardından 1 Temmuz'da bölgede protesto gösterileri düzenlenmiş ve çıkan olaylarda onlarca kişi ölmüş, yüzlerce kişi ise yaralanmıştı… Çok kısa bir sürede organize olan eylemcilerin arkasında kim yada kimler var? Bölgede Rusya-Ukrayna Savaşı’nın devam ettiği bir dönemde iki kardeş halkın kenetlenmesi gerekirken neden karşı karşıya geldiler? Özbekistan son yıllardır ekonomi ve sosyal yaşam alanındaki güzel gelişmelerden dolayı hep gündemde olmuştu. Bu olumlu gelişme ve büyüme siyonist yapıları harekete geçirmiş ülkede olumsuz hava estirmek için hain planlar kurguladıkları gibi bunları hayata geçirmek için 1-2 Temmuz düğmeye bastılar… Olaylar başlar başlamaz Türkiye sağduyu çağrısı yapmıştır. Ayrıca Dışişleri Bakanlığı’mız, yaptığı yazılı bir açıklamada özetle şu görüşlere yer verildi: "Özbekistan yönetiminin ve halkının, olayları sağduyu ve barış ile huzur ortamı içerisinde çözüme kavuşturacağına inancımız tamdır.Ortak medeniyet, kültür ve tarihi bağlarımız bulunan, stratejik ortağımız dost ve kardeş Özbekistan’ın istikrar ve refahına büyük önem atfediyoruz" Ayrıca Birleşmiş Milletler (BM), Özbekistan'ın Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti'nde yaşanan protesto gösterilerine müdahale ederken can kayıplarına yol açan güvenlik güçleri hakkında acil soruşturma talebinde bulundu. Rusya ise; Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti'inde meydana gelen olayların Özbekistan'ın iç meselesi olduğunu söyledi. Diğer birçok ülke ise üç maymunu oynamaya devam etmektedir. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev'in, Karakalpakistan'ın başkenti Nukus'ta meydana gelen son ayaklanmaların, yabancı ülkelerin de yardımıyla uzun yıllar önceden hazırlandığına inandığını söyledi.Mirziyoyev, yaptığı açıklamada, "Son olayların tamamı, ne bir, ne de on gün önce hazırlandı ve düzenlendi. Bu olaylar dış güçler tarafından uzun yıllardır hazırlanıyordu." dedi. Mirziyoyev, "Ana amaç Özbekistan'ın toprak bütünlüğünü ihlal etmek ve etnik gruplar arası bir çatışmayı alevlendirmekti." ifadelerini kullandı. Aynı zamanda Mirziyoyev bölgede hukuki düzeni ve vatandaşların güvenliğini sağlamak amacıyla 2 Ağustos’a kadar olağanüstü hal ilan etmişti. Bu tür hadiselerin dost ve kardeş ülkelerden bir daha yaşanmaması için birlik olmaları gerekir. Peygamberimiz Hz.Muhammed (sav) “Birlikte rahmet, ayrılıkta azap vardır.” uyarısını dikkate almak gerekir. Her Türk, her Müslüman hatta dini, milliyeti, dünya görüşü ne olursa olsun her insan, bu kutlu sözü okuduğunda, kendi aklının erdiği kadarıyla doğru mesajı alır. İstiklal marşımızın şairi Mehmet Akif Ersoy ise “Birlik” olmanın önemini şu mısralarla ne kadar veciz bir biçimde anlatmıştır:
“Tefrika girmeden bir millete, düşman giremez
Toplu vurdukça yürekler, onu top sindiremez.”
Yine bizim temel değerlerimizden olan Anadolu’muzu aydınlatan güçlü ışık kaynaklarından biri olan Hacı Bektaş’ı Veli’nin bir sözü ile yazımı son vermek isterim…
“Gelin canlar, bir olalım”
“Bir olalım, iri olalım, diri olalım.”
Dr. İmbat MUĞLU
Yorum Yazın