CHP'li Çeviköz yalnız değil! "Tek çare Amerikan yönetimi"

CHP Dış İlişkilerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Emekli Büyükelçi Ünal Çeviköz, Amerikan Alman Marshall Fonu (GMF) adlı düşünce kuruluşunun "Türkiye'nin 2021'de Dış Politika Öncelikleri: Ana Muhalefet Partisinden Bir Bakış" başlıklı online panelinde konuşmuş ve skanda sözler sarfetmişti.

ABD'nin Türkiye'nin iç işlerine karışmasını isteyen Çeviköz; "Joe Biden'dan beklentimiz, Türkiye için demokrasi vurgusu ve toplanma özgürlüğü gibi tüm temel hak ve özgürlüklere çok güçlü bir vurgu yapması" demişti.

Çeviköz'ün bu sözleri tepki toplarken CHP'deki mandacılık aşkını bir kez daha gün yüzüne çıkarmış oldu.

Mandacılık CHP'de genetik

Dünya Bülteni'nde yer alan bir yazıda, CHP'li İsmet İnönü'nün de Amerikan mandası istediği ele alındı.

Türkiye’de resmi tarihte İngiliz mandasını savunanlar ve Amerikan mandasını savunanlara yer verilir. İngiliz mandasını savunan Damat Ferit Paşa, Ali Kemal manda fikrini savundukları için vatan haini olarak değerlendirilirken, Amerikan mandasını savunan Halide Edip, Refik Halit Karay gibi isimler vatansever olarak değerlendirilir. Aslında İngiliz ve Amerikan manda fikri arasında o kadar da fark yoktur. Her ikisi de Türklerin belirli bir süre bu devletlerin yönetiminde kalmasını daha sonra bağımsızlık verilmesini kabul ederler.

Amerika mandasını savunan isimlerden birisinin de uzun yıllar CHP liderliği, başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı yapmış İsmet İnönü olduğu ortaya çıktı. Kazım Karabekir İstiklal Harbimiz adlı eserinde İsmet İnönü’nün bir mektubuna yer verir. İsmet İnönü mektubunda, İngiliz siyasetine karşı Amerikan mandasını kabul etmeyi tek çare olarak görmektedir. Eğer Amerikan mandası kabul edilmezse ülkenin parçalanacağını düşünen İnönü, Doğu Anadolu’da bir Ermenistan devletinin kurulmasını görmezlikten gelmektedir. Çünkü ABD başkanı Wilson yayınladığı bildiride doğuda bir Ermenistan devletinin kurulabileceğinden söz etmekte, Doğudaki Ermeni cemiyetleri Wilson ilkeleri doğrultusundan bir devlet karmak istemektedirler.

İnönü "Tek çare Amerikan yönetimine girmek" demiş

İsmet İnönü mektubunda "Eğer Anadolu’da halkın Amerikalıları herkese tercih ettikleri zeminde Amerikan milletine başvurulursa, pek ziyade faydası olacaktır deniliyor ki, ben de bu kanaatteyim. Bütün memleketi parçalamadan Amerikan’ın denetimine tevdi etmek, yaşayabilmek için yegane ehven çare gibidir." Fakat bugün bu kanatın kıymeti onun açıklanmasındadır. Avrupa ve Amerikan’ın pazarlık ettikleri bir zamanda Amerika lehine bir koz göstermektedir.

Amerikan mandasını isteyen zevatın bazıları Kurtuluş Savaşı’ndan sonra sürgüne gönderilmişti. Ancak Atatürk’ün ölümünden sonra yurda dönebilmişlerdi. Adnan Adıvar, Halide Edip Adıvar, Kara Vasıf, Refik Halit Karay bunlardan birkaçı.

Amerikan mandasını savunanların İkinci Dünya Savaşı yıllarında ABD’nin müttefiki olunmasını istemeleri bu bakımdan manidar bir gelişmedir.